مرکز پاسخگويي: فرهنگ ومعارف قرآن
موضوع اصلي: قرآن
موضوع فرعي: فدك در قرآن كريم
در مورد فدك حضرت زهرا(س) قرآن كريم چه ميفرمايد؟

پاسخ:
فدك سرزميني آباد و حاصلخيزي بود كه در نزديكي خيبر قرار داشت، اين سرزمين، پس از دژهاي خيبر، نقطة اتكا يهوديان حجاز به شمار ميرفت. پيامبر اكرمبراي پايان دادن به سلطه يهوديان در اين سرزمين، سفيري به نام محيط پيش سران فدك فرستاد. آنها صلح و تسليم را بر جنگ ترجيح دادند و موافقت كردند نيمي از حاصل را هر سال در اختيار پيامبر اكرم قرار دهند و بر ضد مسلمانان توطئه نكنند و حكومت اسلام در برابر اين مبلغ امنيت منطقه آنها را تأمين نمايد.

سرزمينهايي كه بدون جنگ و خونريزي به دست مسلمانان ميافتد، مربوط به شخص پيامبر و امام پس از وي ميباشد. و آنان ميتوانند آن را اجاره دهند يا نيازمنديهاي مشروع نزديكان خود را به شكل آبرومندي برطرف سازد.

روي اين اساس پيامبر اكرم فدك را به دختر گرامي خود حضرت زهرا بخشيد.

محدثان و مفسران شيعه و گروهي از دانشمندان سني مينويسند وقتي آيه وَ ءَاتِ ذَا الْقُرْبَيَ حَقَّهُو وَ الْمِسْكِينَ وَ ابْنَ السَّبِيل;(اسرأ،26) و حق خويشاوند را به او بده و مستمند و در راه مانده را ]دستگيري كن[. نازل شد پيامبر دختر خود فاطمه را خواست و فدك را به وي واگذار كرد.(الدرالمنثور، سيوطي، ج 5، ص 238، داراحيأ التراث العربي.)

همه مفسران اعم از شيعه و سني قبول دارند كه اين آيه، در حقّ نزديكان و خويشاوندان پيامبر نازل گرديده و دختر وي روشنترين مصداق ذيالقربي است. در قرآن كريم، تنها آيه ياد شده و آيه 38 روم وَ ءَاتِ ذَا الْقُرْبَيَ حَقَّهُو وَ الْمِسْكِينَ وَ ابْنَ السَّبِيل راجع به فدك است. اطلاعات بيشتر در اين زمينه را بايد در كتابهاي تاريخي و حديثي جستجو كرد.(ر.ك: فروغ ابديت، آيت اللّه جعفر سبحاني، ج 2، ص 271، مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزة علمية قم.)