اشكال بر عصمت حضرت زهرا و پاسخ به آن


بعضي گفته اند: آيه ي مذكور دلالت بر عصمت ندارد. زيرا آيات قبل از آن و آيات بعد از آن، درباره ي زنان رسول اكرم نازل شده و خطابه به آنان متوجه است. و به قرينه ي سياق بايد گفت: آيه ي مذكور نيز درباره ي زنان آن حضرت نازل شده و مخاطب در آيه، آنها هستند.

بنابراين اگر آيه دلالت بر عصمت كند بايد گفت: زنهاي رسول اللَّه نيز از گناه معصوم بوده اند در صورتي كه اين مطلب را نه كسي گفته و نه مي توان گفت. از اين رهگذر است كه بايد بگوييم: آيه اصلا دلالت بر عصمت ندارد. نه در مورد زنهاي آن حضرت، نه در مورد ساير اهل بيت.

پاسخ

علامه سيد عبدالحسين شرف الدين اشكال مذكور را نقل كرده و به چند وجه آن را پاسخ داده است:

اول: احتمال مذكور اجتهاد است در مقابل نص، زيرا در چندين روايت كه به حد تواتر مي رسد اين مطلب وارد شده كه آيه مذكور در شأن علي و فاطمه و حسن و حسين (عليهم السلام) نازل شده و اختصاص به آنان دارد. حتي وقتي ام سلمه خواست در زير جامه داخل شود پيغمبر اكرم (صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم) جداً او را ممنوع ساخت.

دوم: اگر آيه درباره ي زنهاي رسول خدا نازل شده بود بايد به صورت خطاب مؤنث ادا شده باشد و بگويد: (انما يريد اللَّه ليذهب عَنْكُنَّ الرجس اهل البيت و يُطَهِّرُكُنَّ تطهيرا). نه به صورت جمع مذكر.

سوم: در بين عرب هاي فصيح، مرسوم است كه در بين كلماتشان جمله هايي را به عنوان جمله ي معترضه ذكر كنند. بنابراين مانعي ندارد بگوييم: خداوند متعال آيه ي مزبور را در بين آياتي كه در شان زنهاي رسول خدا نازل شده قرار داده تا اهميت موضوع را برساند و بدين نكته اشاره كند كه چون اهل بيت پيغمبر از گناه معصومند نبايد مورد تعرض كسي قرار گيرند حتي زنان پيغمبر هم حق تعرض بدانها را ندارند.

چهارم: در عين حالي كه در قرآن كريم تحريفي واقع نشده و آيات آن كتاب آسماني هيچ كم و زياد نشده است اما اين مطلب مسلّم نيست كه آيات و سوره هاي قرآن، عينا به همان ترتيبي كه نازل شده، جمع و تدوين شده باشند. مثلا هيچ بعيد نيست كه آيه مذكور، تنها درباره ي اهل بيت نازل شده باشد ولي در موقعي كه آيات جمع و تدوين مي شده آن را در بين زنان پيغمبر گنجانيده باشند. (1)

دليل دوم: رسول خدا (صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم) به فاطمه فرمود: خدا براي غضب تو غضب مي كند و براي خشنودي تو خشنود مي شود. (2)

حديث مذكور را سني و شيعه قبول دارند و در كتابهاي خود نوشته اند. برطبق اين حديث هر جا فاطمه (عليهاالسلام) غضب كند خدا نيز غضب مي كند و هرگاه خشنود و راضي شود خدا نيز راضي و خشنود مي گردد. البته اين مطلب مسلم است كه رضايت و غضب خدا مطابق واقع و حق است. هرگز به كارهاي زشت و خلاف حق خشنود نمي شود، گرچه ديگري از آن كار خشنود شد. هرگز از كارهاي خوب و حق غضبناك نمي شود، گر چه مبغوض ديگران باشد. لازمه ي اين دو مطلب اينست كه فاطمه (عليهاالسلام) از گناه و خطا معصوم باشد، زيرا اگر معصوم باشد رضايت و غضبش بر طبق موازين شريعت خواهد بود و هيچگاه بر خلاف رضاي خدا راضي نمي شود و هيچگاه از حق و كارهاي نيك غضبناك نمي شود. در چنين صورتي مي توان گفت: اگر فاطمه (عليهاالسلام) غضب كند خدا غضب مي كند و اگر خشنود شود خدا خشنود مي شود.

اما اگر معصيت و خطا درباره اش روا باشد نمي توان به طور كلي گفت: از غضب او خدا غضب مي كند و از خشنوديش خشنود مي شود. مطلب را با مثالي روشن سازيم:

اگر فرض كنيم كه حضرت فاطمه معصوم نباشد و اشتباه و گناه درباره اش جايز باشد، در اين صورت ممكن است بواسطه ي اشتباه يا تمايلات نفساني، برخلاف حق و واقع، چيزي را از كسي مطالبه كند و كارشان به نزاع و كشمكش منجر شود ولي طرف مقابل تسليم نگردد و او را مغلوب سازد، در اين صورت ممكن است آن حضرت غضبناك گردد و اظهار عدم رضايت كند آيا در چنين فرضي مي توان گفت: چون فاطمه (عليهاالسلام) غضب كرده خدا نيز غضب مي كند گرچه حق با طرف مقابل بوده است؟ ابداً چنين كار زشتي را نمي توان به خدا نسبت داد.

بواسطه ي اين روايت نيز مي توان عصمت زهرا را اثبات نمود.

رسول خدا (صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم) فرمود: فاطمه (عليهاالسلام) پاره ي تن من است، هركس او را خشمناك كند مرا خشمناك خواهد كرد. (3)

اين حديث نيز در كتابهاي سني و شيعه موجود است و همه ي مسلمانان حتي عمر و ابوبكر به صحت آن اعتراف دارند. با بيان فوق، اين حديث نيز بر عصمت حضرت زهرا دلالت دارد، زيرا پيغمبر اكرم از گناه و خطا و تمايلات نفساني معصوم است. بر كاري غضب مي كند كه مبغوض خدا باشد و به چيزي راضي مي شود كه رضايت خدا در آن باشد. بنابراين در صورتي مي توان گفت: هرگاه فاطمه غضب كند پيغمبر (صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم) نيز غضب مي كند كه معصوم باشد و احتمال گناه و خطا درباره اش جايز نباشد.

يكي ديگر از شواهد عصمت حضرت زهرا اين حديث است:

امام صادق عليه السلام در حديثي فرموده: زهرا بدان جهت فاطمه ناميده شده كه شر و بدي در وجود مباركش راه ندارد. (4)

***

1ـ كتاب الكلمة الغراء فى تفضيل الزهراء تأليف سيد عبدالحسين شرف‏الدين ص 212.

2ـ قال رسول‏اللَّه صلّى اللَّه عليه و آله: يا فاطمه ان اللَّه يغضب لغضبك و يرضى لرضاك- ينابيع المودة ص 203 مجمع الزوائد ج 9 ص 203.

3ـ قال رسول‏اللَّه: فاطمة بعضة مني فمن اغضبها اغضبنى- صحيح بخارى ج 2 ص 302.

4ـ كشف‏الغمه ج 2 ص 89.