بازگشت

علم در خدمت هدايت جامعه


از مسؤوليتهاي مهمي كه پيشوايان معصوم(ع) به عهده دارند تلاش و كوشش و استفاده از دانش گسترده خويش در راه بالا بردن فرهنگ جامعه و دفع شبهات و پاسخ به مسائل آنان است. حضرت زهرا(س) در اين رابطه با تمام توان، مسؤوليت بزرگ خود را انجام مي داد. او از موضوعات ساده گرفته تا پيچيده ترين مسائل را پاسخگو بود و اين ميسر نبود مگر با احاطه علمي، قوت فكر و همت بلند و اتصال به منبع علم الهي، در اينجا به دو نمونه اشاره مي شود.



1ـ بانويي خدمت آن حضرت رسيد و عرض كرد: مادر پير و ناتواني دارم كه در نماز بسيار اشتباه مي كند، مرا فرستاده تا از شما بپرسم كه چگونه نماز بخواند؟ فرمود: هر چه مي خواهي بپرس. آن زن سؤالات خود را مطرح كرد تا به ده سؤال رسيد و حضرت زهرا(س) با روي گشاده جواب مي داد. زن از زيادي پرسش خود شرمنده شده گفت: شما را بيش از اين زحمت نمي دهم. حضرت زهرا(س) فرمود: باز هم بپرس. آنگاه براي تقويت روحيه وي پاداش ارزشمند كساني كه به مردم معارف ديني مي آموزند را بيان فرمود. سپس ادامه داد: كه از رسول خدا شنيدم كه روز قيامت دانشمندان اسلام در پيشگاه الهي حاضر مي شوند و به اندازه علم و تلاش و كوششي كه در راه آموزش و هدايت مردم داشته اند از خداي خويش پاداش دريافت مي كنند.1



2ـ حضرت علي(ع) فرمود: در محضر رسول خدا بوديم كه آن حضرت فرمود: بهترين چيز براي زنان چيست؟ هيچ كس نتوانست پاسخ درست بدهد! من به سوي فاطمه(س) آمدم و موضوع را با و در ميان گذاشتم. فاطمه(س) گفت: من مي دانم. سپس فرمود: «بهترين چيز براي زن اين است كه بيگانگان او را نبينند و او نيز آنان را نبيند». به نزد پيامبر(ص) بازگشتم و جواب را گفتم. پيامبر فرمود: چه كسي به تو اين مطلب را گفت؟ عرض كردم: فاطمه(س). با تعجب فرمود: «فاطمة بضعة مني». فاطمه پاره تن من است.2 يعني همان طور كه من از علوم و معارف الهي در حد اعلي مطلعم، فاطمه كه پاره اي از وجود من است نيز چنين است. دقت در اين روايت مقام علمي حضرت فاطمه(س) را كاملاً آشكار مي سازد.



البته در اين خصوص ذكر دو نكته لازم است:



الف) ممكن است اين سخن حضرت زهرا(س) تأكيد و سفارشي باشد بر رعايت پوشش و حجاب و عفت و پاكدامني در بانوان و گرنه بر اساس دستورات ديگر اسلامي كه در ساير زمينه ها داريم در مواردي درس خواندن و رسيدن به درجات بالاي علمي براي زنان لازم و ضروري است، تربيت پزشكان متخصص جهت انجام امور پزشكي مربوط به بانوان و همچنين تربيت دبيران و اساتيد و محققين دانشگاهي از بين بانوان براي انجام امور فرهنگي و تحقيقاتي امري است واجب كه اگر در آن سستي شود همه مسؤول هستند. روشن است كه رسيدن به چنين مراحلي از پيشرفت و ترقي بدون ارتباط زن و مرد بسيار مشكل بلكه در مواردي ناممكن است. به علاوه خود آن حضرت(س) و دختر بزرگوارش حضرت زينب(س) با ايراد سخنرانيهاي آتشين و انقلابي خويش در مجامع عمومي كه مردان نيز حضور داشتند، عملاً به بانوان آموختند كه انجام وظيفه اسلامي و دفاع از حق و امامت و رهبري بر همگان واجب است. غير از اينان افراد ديگري نيز مانند «سوده»، زن انقلابي و شجاع را مشاهده مي كنيم كه در جنگ صفين چگونه از حضرت علي(ع) حمايت مي كند و با اشعار انقلابي خويش، طايفه هَمْدان را براي جنگ با معاويه تشويق و تحريك مي نمايد.



بهرحال براي درك و فهم احكام و معارف اسلامي بايد به جهات مختلف و روايات گوناگون در ابواب متنوع توجه نمود و از جمع بندي آنها، حكم اسلامي را به دست آورد.



ب) اينكه حضرت علي(ع) به سؤال پيامبر(ص) پاسخ نداد و حضرت زهرا(س) پاسخ صحيح داد دليل بر آن نيست كه حضرت علي(ع) آن را نمي دانسته، زيرا آن حضرت بر اساس فرموده پيامبر(ص) اعلم مردم است. شايد هدف اين بوده كه عظمت علمي حضرت زهرا(س) براي اصحاب پيامبر(ص) و آيندگان بيشتر روشن شود.


پاورقي

1- بحارالانوار، ج2، ص3، ح3.



2- همان، ج43، ص54.



3- همان، ص241.



4- همان، ص272.



5- همان.



6- تفسير پيام قرآن، ج9، ص131.



7- بحارالانوار، ج23، ص188.



8- عنبكوت، آيه 49.



9- بحارالانوار، ج23، ص200، ح34.



10- عوالم العلوم، ج11، بخش 2، ص834.