بازگشت

توضيح و بررسي




ظاهرا در اين ترديدي نباشد که مهر فاطمه عليهاالسلام از پانصد درهم فراتر نرفته است، حال يا اين پانصد درهم نقره، پول زره بوده است و يا حاصل مجموع پول زره و چند چيز ديگري که همراه زره به عنوان مهر فاطمه عليهاالسلام قرار گرفت. از اين روي اگر چه ظاهرا اختلاف در پول نقد شده است، اما اين قابل توجيه مي باشد. زيرا اگر فقط قيمت زره را در نظر بگيريم ممکن است اشکال شود که قيمت زره چهارصد درهم و يا زير پانصد درهم بوده است. اما با در نظر گرفتن چند چيز ديگر که برد کهنه و زير انداز بوده باشد، برابر با پانصد درهم خواهد بود.

علامه ي مجلسي ضمن يادآوري روايت چهارصد و هشتاد درهم، و چهارصد مثقال نقره، و پانصد درهم مي فرمايد: روايت پانصد درهم صحيح تر است و سبب اين اختلاف روايت جابر جعفي از امام باقر است که فرمود: کان صداق فاطمه عليهاالسلام برد حبرة و اهاب کبش علي عرار. و روي عن الصّادق عليه السلام قال: کان صداق فاطمه عليهاالسلام درع حطميّة و اهاب کبش او جدي؛ مهريّه فاطمه عليهاالسلام پيراهني بود از کتان بافت يمن و پوستي دبّاغي نشده و گياهي خوشبو. هم چنين از امام صادق عليه السلام روايت شده که صداق فاطمه عليهاالسلام زره حطميه و پوست دبّاغي نشده گوسفند يا شتر بود. [1] .

و دليل آن که مهر حضرت فاطمه عليهاالسلام از پانصد درهم فراتر نرفته است همانا سيره و روش معصومين بويژه پيامبر بزرگوار اسلام صلي اللَّه عليه و آله و سلم اين بود که بر اساس پانصد درهم که به «مهر السّنة» معروف گشت عمل مي کردند.


امام جواد عليه السلام به هنگام خطبه و خواستگاري از ام الفضل دختر مأمون مهر جده اش فاطمه عليه السلام را که پانصد درهم بود، معيّن کرد. [2] .

مرحوم صدوق مي نويسد: اگر خواستي ازدواج کني پس بنگر مهري که قرار مي دهي از پانصد درهم بيشتر نشود که همان «مهر السّنة» باشد و بر همين مقدار پيامبر صلي اللَّه عليه و آله و سلم با همسران خويش ازدواج کرد و بر همين اساس و پايه دختران خود را به شوهر داد، بدين جهت مهر السّنة مبلغ پانصد درهم گشت... [3] .

ممکن است گفته شود با توجه به روايت امام صادق عليه السلام که گفته بود: ارزش زره 30 درهم بوده چگونه با 400 درهم سازش دارد؟

پاسخ مي دهيم،

اولا در همه روايات به چنين چيزي اشاره نشده که ارزش زره 30 درهم بوده است و با اين بيان ممکن است زره به همان مقداري که عثمان خريداري کرد، ارزش داشته است.

و ثانيا ممکن است آن زره قيمتش بيش از 30 درهم نبوده، اما عثمان آن را به جهاتي به چند برابر خريده است.

در اين جا علامه مجلسي ضمن بياني در جمع بين اين روايات فرموده: ممکن است بين اين روايات به چند وجه جمع کنيم: اول آن که بگوييم زره جزء مهر بوده، نه تمام مهر.

دوم آن که شايد مراد حضرت اين باشد که اگر آن زره امروز بود، 30 درهم بيشتر ارزش نداشت، گر چه در آن زمان بهايش بيش از اين بوده است.


سوم آن که بگوييم قيمت زره همان 30 درهم بوده است اما حضرت علي آن را به پانصد درهم فروخت.

و چهارم اين که برخي از اخبار و احاديث حمل بر تقيّه شده است. [4] .


پاورقي

[1] بحار الأنوار، ج 43، ص 112.

[2] احتجاج طبرسي، ج 2، ص 242.

[3] المقنع، ص 99.

[4] بحار الأنوار، ج 43، ص 143.