بازگشت

غبار تعصب




دقت در شيوه هاي اعمال شده از سوي رسول اکرم صلي اللَّه عليه و آله و سلم، يعني تلاوت آيه بر در خانه ي فاطمه (سلام اللَّه عليها) هنگامي که مسلمانان براي اداي نماز در مسجد اجتماع مي کردند، جمع کردن افراد محدود و معدودي زير عبا و معرفي آنان به عنوان اهل بيت- که ظاهراً به طور مکرر واقع شد- با ظرافت هايي که در آن به کار برد، نظير: جمع کردن


اطراف عبا، کشيدن آن از دست ام سلمه و...، استفاده از فرصت طلايي مباهله که چشمان حيرت زده ي دوست و دشمن بدان حضرت دوخته شده بود و... نشان مي دهد که پيغمبر اکرم صلي اللَّه عليه و آله و سلم براي معرفي اهل بيت و تعيين مخاطبهاي آيه ي تطهير بر عوامل رواني و ايجاد موج تبليغاتي تکيه کرده است. اتفاقاً شيوه هاي اعمال شده، اثر بخشيد و نتيجه داد. از اين رو کم تر حادثه اي است که با اين حجم فراوان نقل شده باشد. آري، گرد و غبارهاي برخاسته از حبّ و بغض هاي شخصي سبب شد که آفتاب حقيقت در پشت پرده ي اوهام و پندارهاي بي ريشه و بي اساس مخفي گردد.

نتيجه ي حبّ و بغض ها، تعصبات و پيش داوري برخي از مفسران اين شد که همه ي قراين و شواهد موجود در افعال و اقوال رسول اکرم صلي اللَّه عليه و آله و سلم را ناديده بگيرند و تنها با استناد به معناي لغوي (أهل البيت) ادعا کنند که اين آيه درباره ي همسران آن حضرت است.

مثلاً از عکرمه نقل شده که گفته است:


ليس بالذي تذهبون إليه، إنّما هو نساء النبي صلي اللَّه عليه و آله و سلم [1] ، منظور اين آيه آن طور که شما خيال مي کنيد نيست، بلکه منظور از عنوان اهل بيت، همسران پيغمبر اکرم صلي اللَّه عليه و آله و سلم هستند.

ابي السعود در تفسير خود مي گويد:

آيه، دلالت مي کند بر اين که همسران رسول اکرم صلي اللَّه عليه و آله و سلم داخل در (أهل البيت) هستند و اگر روايتي دلالت کند بر اين که همسران آن حضرت خارج از آيه هستند آن روايت قابل استناد و تمسک نيست. [2] .

غافل از اين که ما نيز قبول داريم اصطلاح «أهل البيت» شامل همسر انسان نيز مي شود و در قرآن کريم نيز بر همسر اطلاق شده است، چنانکه در مورد


حضرت ابراهيم (عليه السلام) قبلاً گذشت. ليکن مي گوييم: اين آيه، خصوصيتي دارد که محدوده ي خاصي را شامل مي شود و شايد همين شمول لغوي سبب شد که رسول اکرم صلي اللَّه عليه و آله و سلم تلاش مي کرده تا با افعال و اقوال خويش- که به بعضي از آنها اشاره شد- دايره ي شمول آيه را مشخص کند.

تعجب بيشتر از ابوحيان اندلسي است که مي گويد:

چون (أهل البيت) شامل همسران پيغمبر اکرم صلي اللَّه عليه و آله و سلم و پدران آنها مي شود تعبير به (عنکم) و (يطهرکم) کرده است. [3] .

طبق اين تفسير بايد بگوييم: ابوسفيان با آن سابقه ي دشمني با اسلام، که قبل از فتح مکّه کافر و بعد از فتح آن و استيلاي اسلام و مسلمانان و نداشتن پناهگاه در


هيچ جاي جزيرةالعرب منافقانه اظهار اسلام کرد، از «أهل البيت» محسوب مي شود و رجس پليدي از او دور است و...، چون پدر همسر رسول اکرم صلي اللَّه عليه و آله و سلم «امّ حبيبه» بوده است!


پاورقي

[1] درالمنثور، ج 6، ص 603، ذيل آيه ي 33، سوره ي احزاب.

[2] تفسير أبي السعود، ج 4، ص 320، ذيل آيه.

[3] تفسير البحر المحيط، ج 7، ص 224، ذيل آيه ي 33 سوره ي احزاب.