بازگشت

مقدمه ي مصحح





منظومه ي محبّت زهرا و آل او

بر خاطر کواکب اَزْهَر نوشته اند


دوشيزگان پرده نشين حريم قدس

نام بتول بر سر معجر نوشته اند


«خواجوي کرماني»

بِسْمِ اللَّهِ الْرَحْمنِ الْرَحيمْ

حضرت فاطمه ي زهرا عليهاالسلام، دختر گرامي پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم و خديجه ي کبري، چهارمين دختر پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم است. القاب حضرتش: زهرا، صدّيقه، طاهره، مبارکه، زکيّه، راضيه، مرضيّه، محدَّثه و بتول مي باشد. [1] .

بيشتر مورّخان شيعه و سنّي، ولادت با سعادت آن حضرت را در بيستم جمادي الثّاني سال پنجم بعثت در مکّه ي مکرّمه مي دانند. برخي سال سوم و برخي سال دوم بعثت را ذکر کرده اند. يک مورّخ و محدّث سنّي، ولادت آن بانو را در سال اوّل بعثت دانسته است. [2] .

بديهي است روشن ساختن زاد روز يا سالروز درگذشت شخصيّتهاي بزرگ تاريخ هر چند که از نظر تاريخي و تحقيقي باارزش و قابل بحث است، امّا از نظر تحليل شخصيّت چندان مهم به نظر


نمي رسد. آنچه مهّم و سرنوشت ساز است نقش آنان در سرنوشت انسان و تاريخ مي باشد.

پرورش زهرا عليهاالسلام در کنار پدرش رسول خدا و در خانه ي نبوت بود؛ خانه اي که محلّ نزول وحي و آيه هاي قرآن است. آنجا که نخستين گروه از مسلمانان به يکتايي خدا ايمان آوردند و بر ايمان خويش استوار ماندند. آن سالها در سراسر عربستان و همه ي جهان، اين تنها خانه اي بود که چنين بانگي از آن برمي خاست: اللَّه اکبر. و زهرا تنها دختر خردسال مکّه بود که چنين جنب و جوشي را در کنار خود مي ديد.

او پس از آن که دو خواهرش- رقيّه و کلثوم- که چند سال از او بزرگتر بودند، ازدواج کردند، معمولاً تنها بود. شايد راز اين تنهايي هم يکي اين بوده است که از دوران کودکي همه ي توجّه وي به رياضتهاي جسماني و آموزشهاي روحاني معطوف گردد.

حضرت زهرا عليهاالسلام بعد از ازدواج با اميرالمؤمنين علي عليه السلام، به عنوان بانويي نمونه بر تارک قرون و اعصار درخشيد. دختر پيامبر همچنان که در زندگي و زناشويي نمونه بود، در اطاعت پروردگار نيز نمونه بود. هنگامي که از کارهاي خانه فراغت مي يافت، به نماز، دعا و تضرّع به درگاه خدا، مشغول مي شد.

امام صادق عليه السلام از اجداد خويش از حسن بن علي عليه السلام روايت کرده است که: مادرم شبهاي جمعه را تا بامداد در محراب عبادت مي ايستاد و چون دست به دعا برمي داشت مردان و زنان باايمان را دعا مي کرد، امّا درباره ي خود چيزي نمي گفت. روزي بدو گفتم: مادر!


چرا براي خود نيز مانند ديگران دعاي خير نمي کني؟ گفت: فرزندم! همسايه مقدّم است.

تسبيح هايي که به نام تسبيحات فاطمه عليهاالسلام شهرت يافته و در کتابهاي معتبر شيعه و سنّي و ديگر اسناد، روايت شده نزد همه معروف است.

فاطمه عليهاالسلام تا وقتي که رسول خدا از دنيا نرفته بود، سختيها و تلخيهاي زندگي را با ديدن سيماي تابناک پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم بر خود هموار مي نمود، ملاقات پدر، تمام رنجها را از خاطرش مي زدود و به او آرامش و قدرت مي بخشيد.

اما مرگ پدر، مظلوم شدن شوهر، از دست رفتن، حقّ، و بالاتر از همه دگرگونيهايي که پس از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم- به فاصله اي اندک- در سنّت مسلماني پديد آمد، روح و سپس جسم دختر پيغمبر را سخت آزرده ساخت. چنان که تاريخ نشان مي دهد، او پيش از مرگ پدرش بيماري جسمي نداشته است. داستان آنان را که به در خانه ي او آمدند و مي خواستند خانه را با هر کس که درون آن است آتش زنند شنيده ايد. خود اين پيشامد، به تنهايي براي آزردن او بس است، چه رسد که رويدادهاي ديگر هم بدان افزوده شود.

دختر پيغمبر، نالان در بستر افتاد. زنان مهاجر و انصار نزد او گرد آمدند. آن بانوي دو جهان، خطبه اي بليغ در جمع آنان زنان بيان فرمود که با نقل بخشي کوتاه از آن، گوشه اي از دردِ دين و سوز و گداز مکتبي زهرا عليهاالسلام و شِکْوه ي او از مردم فرصت طلب و غاصبان ولايت را درمي يابيد.




از درد سخن گفتن و از درد شنيدن

با مردم بي درد نداني که چه دردي است!


«به خدا سوگند، اگر پاي در ميان مي نهادند، و علي را بر کاري که پيغمبر به عهده ي او نهاد، آسان آسان ايشان را به راه راست مي بُرد، و حق هر يک را بدو مي سپرد... شگفتا! روزگار چه بوالعجب ها در پس پرده دارد و چه بازيچه ها يکي پس از ديگري برون مي آرد. راستي مردان شما چرا چنين کردند؟ و چه عذري آوردند؟ دوست نماياني غدّار، در حقّ دوستان ستمکار و سرانجام به کيفر ستمکاري خويش گرفتار. سر را گذاشته و به دُم چسبيدند! پي عامي رفتند و از عالم نپرسيدند! نفرين بر مردمي نادان که تبهکاراند و تبهکاري خود را نيکوکاري مي پندارند!» [3] .

سرانجام، دختر پيغمبر، دنيا را به دنياطلبان واگذاشت و به لقاي پروردگارش شتافت. فاطمه را شبانه دفن کردند و علي عليه السلام او را به خاک سپرد و رخصت نداد تا ابوبکر بر جنازه ي او حاضر شود، و او اين گونه مظلوم و شهيد از دنيا رفت.

در تاريخ شهادت آن بانوي بزرگ نيز محدّثان اقوال گوناگوني دارند که مشهورتر از همه، سيزده جمادي الاولي سال يازده هجري و ديگري سوم جمادي الثّاني همان سال است.


پاورقي

[1] جلال الدّين سيوطي، مسند فاطمة الزّهراء.

[2] جلال الدّين سيوطي، مسند فاطمةالزهراء.

[3] زندگاني فاطمه ي زهرا، به قلم: دکتر سيد جعفر شهيدي، ص 151.